ÇOCUĞUNUZA MESLEK SEÇİMİNDE NASIL YARDIMCI OLURSUNUZ?
En klasik sorulardandır, bir yetişkin bir çocukla sohbet ederken mutlaka “Büyüyünce ne olacaksın?” diye sorar. Çocukların küçük yaşlarda bu soruya rahatlıkla verdiği bir cevap vardır. Ama yaş ilerledikçe, gerçekten bir meslek seçip eğitimini ona göre yönlendirmesi gerektiğinde işler biraz karışabilir. Genç kararsızlık içinde kıvranabilir.
Ergenlik döneminde, gençlerin “karar verme” ile ilgili yaşadıkları zorluktan bahsetmiştim. Zaten kararsızlık yaşayan gencin bir nevi hayatının gidişatını belirleyecek olan meslek seçimi evresinde yaşayabileceği gelgitleri varın siz hesaplayın. Bir gün uyandığında oyuncu olmak isteyecek, bir gün uyandığında mühendis, ertesi gün aşçı. O birçok seçeneğin arasında dalgalanırken, sizin onu yönlendirmeden, destek vermeniz çok önemli. Çünkü aksi takdirde, yaparken mutlu olmayacağı, sadece moda olduğu için, çok para kazandıracağını düşündüğü için ya da en yakın arkadaşı o mesleği istiyor diye seçtiği bir kariyeri olabilir! Sonra bir bakmışsınız sabah işe giderken suratı asık insanlardan birine dönüşüvermiş.
Halbuki, geçenlerde bir arkadaşımın kızına rastladım. Tasarım bölümünde okuyordu. Gözleri ışıl ışıl, hevesle bana okulunu, ilk yıl yaptığı projeyi anlatmaya başladı. Öyle bir anlattı ki, benim bile içim kıpır kıpır oldu. Aslında hepimizin hedefi o ışıltıyı çocuklarımızın gözlerinde görebilmek değil mi? Yaptıkları işi tutkuyla, hevesle yapmaları için destek olmak değil mi?
Türkiye’de gençleri ilgi alanına yönlendirilmeye, onlar için bir kariyer planı oluşturmaya 9.sınıftan itibaren başlanıyor. Halbuki, eğer öne çıkan bir yeteneği varsa, örneğin müziğe ya da bir spor dalına özel bir yatkınlığı varsa, 9. Sınıf belenmeden bu konuda desteklenmesi daha doğru olacaktır. Bu sebeple çocuğunuzu objektif olarak gözlemlemeniz, onu iyi tanımanız çok önemli.
Sonra da onu yönlendirmeniz gerekiyor:
Kendini tanıması:
Doğru desteğin ilk adımı, çocuğunuzun kendi başarılı yönlerini, geliştirmeye açık alanlarını bilmesi, nelerden hoşlandığını, nelerde sıkıldığını değerlendirebilmesi, kişilik özelliklerini, karakterini objektif biçimde tanıması.
İşe ilgi alanlarını belirlemekle başlasın. Boş zamanlarında ne yapmayı seviyor? Okulda hangi dersleri ilgiyle, sıkılmadan takip ediyor? İşt fikir vermesi açısından birkaç başlık:
- Resim
- Müzik
- Spor
- Hikaya yazma / yazılı anlatım
- Doğa ve hayvanlar
- Bilgisayar
- Arkadaşlarla vakit geçirme, sosyalleşme
- Okuma
- Seyahat
Okulda olsun, günlük yaşamlarında olsun neyi çok iyi yapıyor, hangi becerileri daha gelişmiş?
- Fen
- Matematik
- Sözlü ifade
- Yazılı ifade
- Bilgisayar kullanma
- Yaratıcılık isteyen işler
- Tamirat, tadilat ya da maket yapma gibi el becerileri
- Araştırma
- Mantık
- Yeme-içme
Kişisel özellikleri ne? Örneğin:
- Zaman planlamasını iyi yapıyor mu? Ödevlerini ve sorumluluklarını vaktinde yetiştiriyor mu?
- Bireysel çalışmayı mı, ekip çalışmalarını mı seviyor?
- Planlama yapabiliyor mu?
- Bir gruba liderlik yapabiliyor mu?
- Kalabalık önünde rahat mı, konuşabiliyor mu?
- Tartışmalarda fikrini savunabiliyor mu?
- Diğer insanlara duyarlı mı?
- Empati yeteneği gelişmiş mi?
- Yaratıcı fikirler, pratik çözümler bulabiliyor mu?
- Diğerlerini dinliyor mu?
Meslekleri tanıma:
İşe aklındaki meslekleri listelemekle başlayın. Sonra bırakın ilgi alanlarına göre farklı kursları araştırsın, denesin, internette gezinsin, farklı mesleklerdeki kişilerle konuşsun. Onların bakış açısını, yaşadıkları zorlukları ya da işleriyle ilgili en sevdikleri yönleri birinci ağızdan dinlesin. Kendi özelliklerine göre bu meslekleri yapıp yapamayacaklarını tartıp biçsin.
Planlama
– Eğer sıcak baktıkları bir meslek varsa, bunun için yapılması gerekenleri, atılacak adımları birlikte belirleyebilirsiniz. Önce kendi kişisel özellikleri bu işi yapmaya uygun mu, birlikte onu değerlendirin. Sonra şu soruları cevaplaması da faydalı olacaktır:
- Bu meslek için hangi dersleri ve hangi eğitimi almalıyım?
- Bu mesleği yaşayarak öğrenebilmek, bir nevi deneme sürüşü yapabilmek için yaz tatilinde katılabileceğim bir staj programı var mı?
- Ek ne gibi eğitimlerin ya da becerilerin bu işte farklılaşmada bana faydası olur?
Tıkandığınız noktalarda çocuğunuzun okulunun rehberlik biriminden ya da bir eğitim koçundan profesyonel destek de alabilirsiniz. Doğru meslek seçimi ve doğru kariyer yönlendirmesine yönelik birçok bilimsel test de mevcut.
Son olarak, bazen işlerin planlandığı gibi gitmediğini, hayatın acı tatlı sürprizleri sebebiyle tüm yaptığınız planların alt üst olabileceğini de unutmayın. İdeali bir yol çizip, o yolda ilerleyebilmek elbette. Ama bazen de “yol yürürken çiziliyor”. Sosyal medyada dolaşan 60’ından sonra başarılı bir model olan adamı görmüşsünüzdür. Her yaşta bambaşka bir kariyer planı mümkün!