OKUL HAYATINDA SON DAKİKACILAR
Ödevlerde, projelerde, bir sınava hazırlanırken yumurta kapıya dayanmadan, çalışmaya başlayamıyorsanız, yalnız değilsiniz. Bilimsel adıyla “akademik erteme” sıklıkla rastlanan bir durum. Daha önceden yazdığım “Neyse canım, sonra yaparım”ve ”Ertele-me” başlıklı yazılarımda, ertelemenin çeşitlerinden, sebeplerinden ve nasıl yönetileceğinden bahsetmiştim. Bu kez, okul hayatındaki ertelemelere biraz daha detaylı değinelim istiyorum. Akademik ertelemeyi, Tim Urban’ın “Usta Bir Ertelemecinin Beyninin İçi” başlıklı Ted konuşması esprili bir dille çok iyi anlatıyor.
Diyor ki, işini zamanında yapanların beyninde bir adet “mantıklı düşünme merkezi” bulunur. Erteleyicilerde ise mantıklı düşünme merkezinin yanı sıra bir de “anlık haz maymunu” kısmı vardır. Bu haz maymunu kontrolü ele geçirdiğinde, eğlenmekten ve keyif verici şeyler yapmaktan sorumluluklarını yapmayı erteler. Bu sebeple de üçüncü bir kısım ortaya çıkıverir: “Panik canavarı”! Ve o peşinizden koştururken, siz bir şekilde görevinizi tamamlar ve teslim edersiniz.
bir şeyler yapmaya çalışırlar. Halbuki tembel bir kişi, verilen görevlere karşı hiç bir sorumluluk hissetmez ve kolayca yapmaktan vazgeçebilirler.
2014 yılında ülkemizde 2 farklı üniversitede 330 öğrenci ile yapılan bir araştırma (1) akademik erteleme davranışının etkenlerinin önde gelenlerinin sorumluluk duygusu, başarıya yönelik beklentiler ve akademik özyeterlik inançları olduğunu ortaya koymuş. Farklı araştırmalar ise akademik erteleme davranışının;
Akademik erteleme eğilimi olan gençlere “tembel” deyip çıkmak belki işin en kolayı. Halbuki “erteleyiciler” ertelenen görevler için huzursuzluk duyar ve son dakika yetiştirme çabası içerisinde olurlar.
Son dakika paniği
- etkili olmayan öğrenme stratejileri,
- önceki sınavlardan düşük not alınmış olması
- derse ilgi duymama
- ödev yapmada zorlanma,
- planlı çalışma alışkanlığını kazanmamış olma
- başarısızlık korkusu ya da kaygısı
- öğretmenle yaşanan çatışmalar,
- depresyon,
- rasyonel olmayan düşünme,
- düşük benlik saygısı
- düşük öz yeterlilik,
- düşük öz kontrol
- doyumu erteleyememe
gibi başlıklarla ilişkili olduğunu gösteriyor.
Akademik Erteleme
Bir genç sıklıkla akademik erteleme eğilimindeyse, en doğru adım, bunun yukarıdaki başlıklardan hangisi sebebiyle kaynaklandığını bulmaktır. Sebep bulunduktan sonra, bu durumun nasıl yönetileceğini bulmak çok daha kolay olacaktır. Yukarıda bahsettiğim “Usta Bir Ertelemecinin Beyninin İçi” başlıklı Ted konuşmasında çok can alıcı bir diğer nokta da şu: eğer kişi teslim tarihi olan bir işi erteliyorsa, pek bir sıkıntı olmuyor. Zirateslim tarihi yaklaşıp, panik canavarı ortaya çıkınca ertelemeci mükemmel olmasa da mutlaka yalap şap bir şeyler ortaya koyuyor.
Ancak tarih sınırlaması olmayan ya da mecburiyet gerektirmeyen işlerde -örneğin kişi kitap yazmak istiyorsa, kendisi için bir fizibilite raporu hazırlayacaksa- panik canavarı ortaya çıkmadığı ve ertemeciyi tabiri cazise dürtmediği için kişi hiç harekete geçmiyor. Erteledikçe erteliyor. O kitap hiç yazılmıyor, o rapor hiç hazırlanmıyor.Bir şey dikkatinizi çekti mi? Zaman sınırı ya da mecburiyetler aslında bir itekleyici olarak görev yapıyor.
Eğitim koçluğu yaklaşımında da sıkça kullandığımız şekilde akademik erteleme davranışını en etkili yönetme yöntemi böyle “itekleyiciler” bulmak, yani motivasyonu canlı tutmak. Elbette “zaman sınırı” bir itekleyici olabilir Ama ben daha pozitif motivasyon kaynaklarından bahsediyorum. Bu bir aferin de olabilir, başarının verdiği haz da, ya da daha maddi bir ödül de. Bir öğretmen arkadaşım, sınıf projelerinin sunumundan sonra hep birlikte bowling oynamaya götürmüştü. Bir diğer arkadaşım Osmanlı tarihini, padişah ve sultan kıyafetleri içerisindeki öğrencilere anlattırmıştı. İkisi de tüm sınıfın heyecanla ve şevkle hazırlandığını anlatmıştı.
Herkesin, her durumun motivasyon kaynağı farklı olacaktır. Kısacası, siz gençlere o adımı atmaları için bir “neden” verirseniz, sorumluluklarını en iyi şekilde ve vaktinden bile önce yapacaklarına hiç kuşkunuz olmasın.
Akademik açıdan bir erteleyici misiniz, ya da ne kadar erteleme eğiliminiz var değerlendirmek isterseniz bu testi yapabilirsiniz.Verdiğiniz cevapların puanlarının toplamı yükseldikçe, akademik erteleme eğiliminiz de o kadar artıyor demektir.
Kaynak:
Görsel: http://blog.tutorvista.com/2015/08/effective-strategies-to-overcome-academic-procrastination/